យល់ដឹងអំពីបាតុភូតគ្រាស

​​បាតុភូតគ្រាស

១. ដូចម្តេចហៅថាបាតុភូតគ្រាស? តើវាកើតឡើងនៅពេលណា?

បាតុភូតគ្រាសជាបាតុភូតដែលភពណាមួយក្នុងលំហរ ផ្លាស់ទីចូលទៅក្នុងស្រមោលនៃភពផ្សេងទៀត។ជាទូទៅបាតុភូតគ្រាស កើតឡើងមានឡើងពីការចោលស្រមោលនៃព្រះច័ន្ទលើផែនដី ឬផែនដីលើព្រះច័ន្ទ។ យើងក៏អាចនិយាយបានផងដែរថា បាតុភូតគ្រាសកើតមាននៅពេលទីតាំងរបស់ ព្រះអាទិត្យ ផែនដី​ និងព្រះច័ន្ទបង្កើតបានជាបន្ទាត់ជាមួយគ្នា។

២. តើបាតុភូតគ្រាសមានប៉ុន្មានប្រភេទ? អ្វីខ្លះ?

បាតុភូតគ្រាសមានពីប្រភេទគឺ សូរ្យគ្រាស និង​ចន្ទគ្រាស។

៣. ដូចម្តេចហៅថា សូរ្យគ្រាស?

សូគ្រាសជាបាតុភូតដែលកើតមានឡើងនៅខណៈដែលព្រះចន្ទស្ថិតនៅចន្លោះព្រះអាទិត្យនិងផែនដី។ ពេលនោះមានស្រមោលនិងស្រមោលព្រាលកើតមានឡើងនៅលើផ្ទៃផែនដី។ តំបន់ដែលស្ថិតក្នុងស្រមោលប្រែជាងងឹតទាំងពេលថ្ងៃក្នុងរយៈពេលពីរ ឬបីនាទី។ តំបន់ដែលស្ថិតក្នុងស្រមោលព្រាល ទទួលបានពន្លឺដោយភាគ។

៤. តើបាតុភូតសូគ្រាសមានប៉ុន្មានប្រភេទ? អ្វីខ្លះ?

បាតុភូតសូគ្រាសមានប៉ុន្មាន៣ប្រភេទ គឺ

·         សូគ្រាសទាំងស្រុង (total solar eclipse) អាចត្រូវបានមើលឃើញនៅផ្នែកដ៏តូចនៃផែនដី។

អ្នកមើលឃើញសូគ្រាសទាំងស្រុង មានទីតាំងស្ថិតនៅចំនុចកណ្តាលនៃស្រមោលរបស់ព្រះចន្ទដែលគ្រប់ដណ្តបលើផ្ទៃផែនដី។

·         សូគ្រាសដោយផ្នែក (partial solar eclipse) កើតឡើងនៅពេលដែលទីតាំងព្រះអាទិត្យ ព្រះចន្ទ និងផែនដីស្ថិតនៅមិនមានរាងជាបន្ទាត់ពេញលេញ។

·         សូគ្រាសវង់ (annular solar eclipse) កើតឡើងនៅពេលដែលព្រះចន្ទស្ថិតនៅឆ្ងាយបំផុតពីផែនដី ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យទំហំរបស់ព្រចន្ទដែលមើលឃើញហាក់ដូចជាតូច។ ហេតុដូចនេះហើយ ពន្លឺរបស់ព្រះអាទិត្យមិនត្រូវបានបាំងទាំងស្រុងដោយព្រះចន្ទទេ។ យើងនឹងឃើញពន្លឺរបស់ព្រះអាទិត្យលេចចេញនៅផ្នែកគែមសងខាងនៃព្រះចន្ទ។

៥. ដូចម្តេចហៅថា ចន្ទគ្រាស?

ចន្ទគ្រាសជាបាតុភូតមួយកើតមានឡើងនៅខណៈដែលផែនដីស្ថិតនៅចន្លោះព្រះអាទិត្យនិងព្រះចន្ទ។ ពេលនោះពន្លឺព្រះអាទិត្យដាលមកប៉ះផែនដី(បាំងដោយផែនដី) ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យព្រះច័ន្ទមិនអាចទទួលពន្លឺពីព្រះអាទិត្យបាន។ ហេតុដូចច្នេះហើយបានជាអ្នកនៅលើផែនដីមិនអាចមើលឃើញព្រះច័ន្ទក្នុងពេលមានចន្ទគ្រាស។

៦. តើបាតុភូតចន្ទគ្រាសមានប៉ុន្មានប្រភេទ? អ្វីខ្លះ?

បាតុភូតចន្ទគ្រាសមាន២ប៉ុន្មានប្រភេទដូចជាៈ

·         ចន្ទគ្រាសទាំងស្រុង (total lunar eclipse) កើតឡើងនៅពេលដែលផែនដីស្ថិតនៅចំចន្លោះព្រះចន្ទនិងព្រះអាទិត្យ។

·         ចន្ទគ្រាសដោយផ្នែក (partial lunar eclipse) កើតឡើងនៅពេលដែលមួយផ្នែកនៃព្រះចន្ទឆ្លងចូលក្នុងស្រមោលរបស់ផែនដី។

៧. តើបាតុភូតគ្រាសអាចកើតឡើងជារៀងរាល់ខែបានដែរឺទេ? ព្រោះអ្វី?

ដោយហេតុថាព្រះចន្ទចំណាយពេលមួយខែដើម្បីធ្វើដំណើរជុំវិញផែនដី បាតុភូតគ្រាសអាចកើតមានឡើងជារៀងរាល់ខែប្រសិនបើគន្លងរព្រះចន្ទស្ថិតនៅលើប្លង់ដដែលៗ។ តែផ្ទុយទៅវិញ ប្លង់នៃគន្លងរបស់ព្រះចន្ទងាកបានប្រមាណ៥ដឺក្រេ។ ហេតុដូចនេះហើយ បាតុភូតគ្រាសមិនអាចកើតមានជារៀងរាល់ខែបាននោះទេ។

អត្ថបទ៖ កែវ វិចិត្រ